Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Kwiaty w pudełku Karoliny Bednarz to książka o współczesnej Japonii. Zwyczajach, kulturze pracy, odmiennościach. Nie znajdziemy w niej jednak zabawnych historii z kategorii: dziwne i szokujące różnice kulturowe. To wstrząsający reportaż przedstawiający sytuację japońskich kobiet, które mogą jedynie marzyć o zdobyczach współczesnego feminizmu.
Japonia? Kraj gejsz, kobiet przebranych za dziewczynki, mangi, ewentualnie pracy aż do upadłego. Rzadko kiedy pierwszym skojarzeniem będzie: państwo, w którym rola kobiet ogranicza się do siedzenia w domu i rodzenia dzieci (najlepiej chłopców). Walka o prawa kobiet? W głowach przesuwają się często obrazy z innych rejonów świata. Karolina Bednarz pokazuje jednak, że zaawansowana cywilizacyjnie Japonia jest miejscem zwykłej codziennej dyskryminacji ujmowanej pod ogólnym hasłem: posłuszeństwa.
Karolina Bednarz, Kwiaty w pudełku
Wydawnictwo Czarne, 2018
Autorka reportażu jest absolwentką japonistyki na Uniwersytecie Oksfordzkim, reporterką, podróżniczką. Przez czas jakiś mieszkała w Japonii, prowadzi także bloga (w krainie tajfunów). Jej Kwiaty w pudełku to zapis rozmów z kobietami napiętnowanymi społecznie albo takimi, które z różnych powodów stały się obiektem plotek, drwin, które przekroczyły jakieś tabu. Jak się okazuje, w Japonii codzienność przynosi ciągłe zagrożenie takim mniejszym lub większym wykluczeniem.
Na pierwszym planie niezmiennie pozostają mężczyźni i ich problemy. Kobiety powinny być jak kwiaty: efemeryczne, piękne, dobrze wkomponowujące się w tło. Żony mają cierpliwie akceptować nieobecności swoich mężczyzn spowodowane pracą i zobowiązaniami towarzyskimi, skupić się na wychowaniu dzieci, domowych sprawach, opieką nad teściami. Wszystko, co choć odrobinę łamie ten standard, staje się przyczyną wielkiego wstydu, utraty twarzy. Mogą nimi być rozwód, trwanie w nieformalnym związku, dziecko z nieprawego łoża, a nawet pragnienie rozwijania kariery. Kobiety-ozdobniki nie powinny mieć zbyt wygórowanych ambicji, w pracy zajmują się kserowaniem i parzeniem herbaty, niejednokrotnie znosząc wszelkie odmiany mobbingu czy molestowania. Sprzeciw oznacza nieposłuszeństwo – największy występek kobiety przeciwko społeczności.
Na napiętnowanie naraża więc to, co łamie społeczną i kulturową normę – także odmienność seksualna. Co ciekawe, prostytucja nie budzi już podobnego oburzenia – wystarczy w miejsce jednej definicji wstawić inną. Z kolei kobieca fizjologia jest objęta silnym tabu. Są miejsca, do których panie zwyczajnie nie mają wstępu. I pozornie nie chcą zmian, godzą się na „wielowiekową” tradycję, zgodnie z którą „mąż kieruje, żona podąża”.
– Bo jestem kobietą – mówią.
– Nie wypada mi – tłumaczą.
Powołują się na tradycję, na porządek.
– Bo tak było od zawsze.
Aż chciałoby się przyznać im rację. Przytaknąć ze zrozumieniem – przecież zawsze tak było i zawsze tak będzie. Zgodzić się, że mężczyźni to mężczyźni, a kobiety to kobiety.
Że w rodzinie, której głową jest mężczyzna, kobieta może liczyć co najwyżej na zostanie szyją. [Karolina Bednarz, Kwiaty w pudełku, s. 235]
Karolina Bednarz wysłuchuje historii, ale też dekonstruuje mit uległości sankcjonowanej wielowiekową tradycją. Mówi wprost: kobiety dały sobie ją wmówić. Rejestruje mozolnie tworzące się napięcie pomiędzy społecznymi oczekiwaniami (nie tylko mężczyźni, ale i kobiety utrzymują status quo), a kiełkującym pragnieniem wolności obyczajowej, uwolnienia z kulturowej opresji.
Reportaże Kwiaty w pudełku czyta się świetnie – i ze względu na doskonały warsztat autorki, wiedzę i gruntowne przygotowanie do opisu rzeczywistości japońskich kobiet, jak i sam temat: szokujący swoją skalą i zasięgiem, porażający mnogością przykładów. Pokazujący, że feminizm ma jeszcze wiele do zrobienia na świecie.
Dominika Pawlikowska
