Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Każdy choć raz w życiu uczestniczył w uroczystym topieniu marzanny. Zwyczaj ten znany jest szczególnie na wsiach, a dzieci z radością uczestniczą w tworzeniu kukły, którą topi się pierwszego dnia wiosny. Skąd wzięła się ta tradycja?
Mitologia słowiańska
Ze względu na to, że nie przetrwało zbyt wiele materiałów piśmienniczych dotyczących mitologii słowiańskiej (w przeciwieństwie np. do mitologii nordyckiej), jest nam dość słabo znana. Wiele zwyczajów i świąt zachowało się jednak w naszej kulturze, wśród nich m.in. zwyczaj topienia marzanny. Marzanna, która znana jest również jako Morė (Litwa), Morena (Słowacja, Macedonia, Rosja), Morana (Bułgaria, Słowenia, Serbia, Czechy, Chorwacja, Bośnia) oraz Mara (Białoruś, Ukraina), to bogini słowiańska, która bywa uznawana za demona, symbolizująca śmierć i zimę. W niektórych średniowiecznych źródłach historycznych jest ona porównywana do greckiej bogini Hekate, która utożsamianej z magią, czarami, ciemnościami i widmami. Jan Długosz nazwał ją w swoich pismach boginią polską.
Co symbolizuje topienie marzanny?
Topienie marzanny odbywa się pierwszego dnia wiosny, co symbolizuje śmierć zimy. Złożenie ofiary z kukły ma zapewnić urodzaj oraz zwiastować nadejście wiosny, która symbolizuje odrodzenie. Tradycja ta wywodzi się z obchodzenia obrzędów Jarego Święta (zwanego również Jarymi Godami) przez dawnych Słowian. Jare Święto było kilkudniowym obrzędem, który symbolicznie kończył zimę i rozpoczynał wiosnę. Obchody wieńczyło uroczyste utopienie marzanny. Podczas Jarych Godów wietrzono i sprzątano również domy, aby wypędzić całe zło, pieczono kołacze oraz malowano jajka, które miały wnieść do domów radość – ten zwyczaj kultywujemy do dziś w okresie wielkanocnym. W niektórych regionach marzannę podpala się przed wrzuceniem do wody, w innych tworzy się marzanioka, czyli jej męski odpowiednik. Marzannę wykonuje się najczęściej ze słomy, owija w białe płótno lub ubiera w lokalny strój oraz ozdabia koralami i wstążkami.
Przesądy
Oprócz wiary w to, że wraz z utopieniem marzanny odejdzie zima i całe zło, wierzono również, że znaczenie mają wydarzenia odbywające się podczas uśmiercania kukły, takie jak dotknięcie pływającej marzanny. Nie wolno było tego uczynić, gdyż śmiałek musiał liczyć się z tym, że uschnie mu ręka. Zakazane było również oglądanie się za siebie po zatopieniu marzanny, gdyż wróżyło to chorobę, natomiast potknięcie się (a co gorsza upadek) zwiastowały śmierć w ciągu najbliższego roku. Nasi zabobonni przodkowie przykładali niezwykłą wagę do przestrzegania tych zasad. Mitologia słowiańska pełna jest przesądów, które są tak mocno zakorzenione, że przetrwały do dziś i znaleźć je można także u wielu wyznawców chrześcijaństwa. W 1420 roku Synod Poznański ostrzegał przez zabobonnym topieniem marzanny, nakazując kaznodziejom nawoływać do rezygnacji z uczestnictwa w obrzędach. Zwyczaj jednak przetrwał i cieszy się od lat ogromną popularnością, szczególnie wśród dzieci, które kojarzą topienie marzanny z obrzędem bardzo radosnym.
APU
