Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Do 10 lutego 2022 w Zamku Królewskim w Warszawie podziwiać można wystawę „Caravaggio i inni mistrzowie. Arcydzieła z kolekcji Roberta Longhiego”. W jej skład, poza obrazem zatytułowanym „Chłopiec gryziony przez jaszczurkę” pędzla artysty, wchodzi ponad czterdzieści malowideł autorstwa malarzy pochodzących z Włoch i Europy Północnej. Prezentowane malowidła należą do Fundacji Roberta Longhiego, który był włoskim historykiem sztuki i znawcą twórczości Caravaggia. Znany lepiej pod tym przydomkiem Michelangelo Merisi bez wątpienia uważany jest za jednego z najlepszych malarzy na świecie i prekursora baroku. Autor przejmujących dzieł, o tematyce związanej najczęściej ze sztuką sakralną, znany jest również z doskonałego operowania światłocieniem.
Realizm i alegoria, czyli „Chłopiec gryziony przez jaszczurkę”
Chłopiec gryziony przez jaszczurkę to z pewnością perła prezentowanej w Warszawie kolekcji. Obraz należy do jednego z wcześniejszych dzieł Caravaggia. Prawdopodobnie powstał między rokiem 1596 i 1597, czyli w czasie, gdy artysta przebywał w Rzymie. W tamtym czasie jego obrazy koncentrowały się głównie wokół tematyki świeckiej. Malowidło przedstawia młodego mężczyznę w chwili, gdy sięgając po owoc, zostaje ugryziony w palec przez jaszczurkę. Dzieło to łączy z sobie cechy obrazu realistycznego i alegorycznego. Caravaggio doskonale uchwycił ból na twarzy młodego człowieka, a nienaturalnie wykrzywione palce i odchylona do tyłu sylwetka potęgują wrażenie zaskoczenia. Scena jest pełna ekspresji; z jednej strony stanowi niemal fotograficzny zapis chwili, a z drugiej pełen jest podtekstów, czym otwiera pole do interpretacji. Obraz najczęściej uważany jest za alegorię pięciu zmysłów. Krytycy podkreślają także, że może być rozumiany jako alegoria utraty młodzieńczej niewinności i beztroski.
Tęsknota za własnym odbiciem
Warto wspomnieć, że w skład wystawy wchodzi jeszcze jeden obraz przypisywany włoskiemu artyście, jednak nie zachowały się żadne dokumenty, dzięki którym można by bezdyskusyjnie uwierzytelnić atrybucję. „Narcyz przy źródle” nosi jednak wyraźne znamiona charakterystycznego stylu Caravaggia, a przeprowadzone w czasie konserwacji analizy zdają się to przypuszczenie potwierdzać. Dzieło przedstawia znanego z mitu Owidiusza młodzieńca niezwykłej urody, Narcyza. Po urodzeniu chłopca jego rodzice usłyszeli przepowiednię, że będzie on żył, dopóki nie spojrzy na swoje własne odbicie. Przez lata udawało mu się uniknąć smutnego losu, aż wreszcie za karę za odtrącenie miłości wielu dziewcząt, bogini zemsty Nemezis zawiodła młodego mężczyznę nad źródło. Tam po raz pierwszy ujrzał on własną twarz, w której natychmiast się zakochał. Nie był w stanie oderwać się od odbicia, tam więc po pewnym czasie umarł. Płótno Caravaggia przestawia Narcyza w chwili, gdy ten pochyla się nad taflą wody. Uwagę przykuwają zarówno kompozycja obrazu, jak i podkreślające elementy sceny zastosowanie światłocienia. Niewygodna pozycja, w jakiej uchwycony został młodzieniec, oraz tęsknota malująca się na jego twarzy, dopełniają dzieła.
Szerokie wpływy stylu Caravaggia
Prezentowana w Zamku Królewskim wystawa obejmuje również dzieła innych mistrzów. Między innymi podziwiać można malowidła artystów działających przed Caravaggiem, tak jak on próbujących operować światłocieniem (przykładem jest „Judyta z głową Holofernesa” pędzla Battisty del Moro). Kolekcja gromadzi również płótna tak zwanych caravaggionistów. Do grupy tej zalicza się włoskich malarzy, w których obrazach można odnaleźć wyraźne wpływy twórczości Michelangelo Merisiego. Warto zwrócić uwagę również na północnoeuropejskich malarzy, którzy w swoich malowidłach odwołują się do stylu wypracowanego przez Caravaggia. Gromadząca dzieła na światowym poziomie wystawa bez wątpienia jest wielkim wydarzeniem. Nic więc dziwnego, że przyciąga tłumy zwiedzających.
OMI
