Zmiany w ortografii: czy czeka nas rewolucja?

Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN zapowiedziała wprowadzenie istotnych zmian w zasadach ortografii polskiej, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku. Decyzja ta, wynikająca z długotrwałych dyskusji i potrzeb użytkowników, ma na celu uproszczenie i ujednolicenie zasad ortograficznych. Co wiec się zmieni?

Przegląd najważniejszych zmian

Najbardziej znaczące zmiany dotyczą użycia wielkich liter w odniesieniu do mieszkańców miast. Od 2026 roku nazwy mieszkańców miast oraz przymiotniki odnoszące się do miejscowości będą powszechnie pisane wielką literą. Pisownia wielką literą nazw mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli i wsi będzie wyglądała jak w przykładach: np. Warszawianin, Ochocianka, Mokotowianin, Nowohucianin, Łęczyczanin, Chochołowianin.

Co ciekawe, Rada dopuszcza także pisownię małą lub wielką literą nieoficjalnych nazw etnicznych, takich jak kitajec lub Kitajec, jugol lub Jugol, angol lub Angol, żabojad lub Żabojad, szkop lub Szkop, makaroniarz lub Makaroniarz.

Zmiana dotycząca wielkości liter obejmuje także zasady dotyczące pisowni firm, marek, a nawet poszczególnych produktów, co ma na celu zwiększenie spójności i czytelności tekstu. Dla przykładu, zarówno „Ford” jako marka samochodu, jak i „Ford” jako konkretny samochód, będą zapisywane wielką literą.

Dodatkowo, Rada zdecydowała o rozdzielnej pisowni cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami, np. Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry.

Zmienione zostaną także zasady pisowni łącznej nie- z imiesłowami odmiennymi, co ujednolici ich użycie i wyeliminuje potrzebę rozważań nad „świadomą pisownią rozdzielną”. Ponadto, wprowadzony zostanie szereg zmian dotyczących pisowni przedrostków, takich jak „mini”, „super”, „ekstra”, które teraz mogą być pisane zarówno łącznie, jak i rozdzielnie, w zależności od kontekstu – na przykład „miniwieża” lub „mini wieża”.

Kolejną zmianą jest ujednolicenie zapisu (małą literą) przymiotników tworzonych od nazw osobowych, zakończonych na -owski: np. dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska, koncert chopinowski, koncepcja wittgensteinowska, wiersz miłoszowski.

Wprowadzona zostanie również zmiana w zakresie pisowni nazw komet, w której każdy człon nazwy będzie zapisywany wielką literą, np. „Kometa Halleya”. Również nazwy geograficzne typu „Morze Marmara” czy „Pustynia Gobi” oraz nazwy obiektów publicznych jak „Aleja Róż” czy „Brama Warszawska” będą pisane wielką literą.

Nazwy lokali usługowych i gastronomicznych

Nowe zasady ortograficzne, które wejdą w życie od 2026 roku, wprowadzają również istotną zmianę w pisowni nazw lokali usługowych i gastronomicznych. Zgodnie z nowymi przepisami, wszystkie elementy nazwy (z wyjątkiem przyimków i spójników) będą pisane wielką literą. Ta zmiana ma na celu ujednolicenie i uproszczenie zasad pisowni, co jest szczególnie ważne w kontekście rosnącej liczby takich obiektów. Przykłady: „Karczma Słupska”, „Kawiarnia Literacka”, „Księgarnia Naukowa”, „Kino Charlie”, „Apteka pod Orłem”, „Bar Flisak”, „Hotel pod Różą”, „Hotel Campanile”, „Restauracja pod Żaglami”, „Winiarnia Bachus”, „Zajazd u Kmicica”, „Pierogarnia Krakowiacy”, „Pizzeria Napoli”, „Trattoria Santa Lucia”, „Restauracja Veganic”, „Teatr Rozmaitości” oraz „Teatr Wielki”. Ta zmiana przyniesie większą spójność wizualną i ułatwi identyfikację obiektów w przestrzeni publicznej.

Korzyści płynące ze zmian w ortografii

Chociaż zmiany zaczną obowiązywać dopiero od 2026 roku, już teraz warto zacząć oswajać się z nowościami. Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN pokłada duże nadzieje w tych reformach, mając na uwadze zarówno usus językowy, jak i komfort użytkowników języka.

Więcej: https://rjp.pan.pl/

Redo