Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Współcześnie coraz więcej osób udaje się do logopedy, żeby pozbyć się wad wymowy lub zweryfikować, czy takie w ogóle występują. Ale zawód ten nie polega jedynie na wywołaniu u kogoś prawidłowego „r” lub sprawdzeniu, jak artykułuje głoski szumiące. Kim właściwie jest logopeda? Jakie zagadnienia i działania wchodzą w zakres dziedziny logopedii? Oraz w jakich sytuacjach i przypadkach warto skorzystać z usług takiego specjalisty?
Jakie zjawiska, problemy i zagadnienia obejmuje logopedia?
Najogólniej rzecz ujmując, logopedia to nauka, która za przedmiot zainteresowań i badań obrała ludzką mowę. Można tu wyróżnić dwie zasadnicze odnogi tej dyscypliny. Pierwsza z nich – logopedia ogólna – poświęcona jest zjawiskom i procesom dotyczącym kształtowania właściwej mowy w czasie jej rozwoju oraz doskonalenia na późniejszych etapach życia. Tymczasem druga – logopedia specjalna – koncentruje się już na konkretnych wadach mowy, sposobach usuwania ich. Zgodnie ze stanowiskiem Genowefy Demel, doktor nauk humanistycznych i specjalistki w tej dziedzinie, logopedia zajmuje się etiologią i patogenezą zaburzeń w tym zakresie. Chodzi o ich rozpoznanie i usuwanie oraz zapobieganie im. Ale nie tylko.
Chodzi również o wychowanie pod względem mowy. Dlatego współcześnie logopedia często nie zamyka się w ramach problemów medycznych. Zyskuje konteksty pedagogiczne (chodzi np. o surdologopedię – skoncentrowaną na zagadnieniach kształtowania i rozwoju mowy u osób wykazujących zaburzenia słuchu oraz dotyczącą postępowania z takimi jednostkami) czy jest wręcz traktowana holistycznie, jako samodzielna nauka, uwzględniająca wiele różnych aspektów, w tym embriologiczne, społeczne czy artystyczne. Z pewnością jednak łączy w sobie wiedzę z takich dziedzin, jak foniatria, audiologia, językoznawstwo, ortodoncja, neurologia czy psychologia.
Kto korzysta z usług logopedy i w jakich przypadkach?
Do dużego grona pacjentów logopedów należą z pewnością dzieci. Dlatego specjalistów w tej dziedzinie coraz częściej można spotkać w placówkach edukacyjnych, zwłaszcza w przedszkolach i szkołach podstawowych. Wytłumaczenie tego stanu jest proste. Im szybciej wady lub zaburzenia zostaną rozpoznane, odpowiednio zdiagnozowane i poddane stosownej terapii, tym większą zyskuje się pewność, że efekty podjętych działań przyjdą szybciej, będą wyraźniejsze i utrwalą się na dłużej. Dotyczy to m.in. dbania o prawidłowy rozwój mowy pod względem fonetycznym, leksykalnym i gramatycznym, usuwania problemów głosowych, ale także pomocy w sytuacji braku lub utraty mowy czy gdy zachodzą trudności z pisaniem bądź czytaniem.
Problemy logopedyczne u dzieci
Częste przypadki u dzieci, którymi zajmują się logopedzi, to: cicha lub niewyraźna artykulacja, bezdźwięczność, seplenienie (proste – przy „sz”, „ż”, „cz” i „dż” występuje zamiana na „s”, „z”, „c” i „dz” lub „ś”, „ź”, „ć” i „dź”, np. szkoła-skoła; międzyzębowe – przy „s”, „z”, „c” i „dz” język wsuwany jest między zęby), jąkanie, rotacyzm (nieprawidłowe wymawianie głoski „r”), rozszczepy i różne stopnie upośledzenia.
Wspomniani specjaliści nieraz pracują również z dziećmi z zaburzeniami wchodzącymi w zakres tzw. spektrum autyzmu. W leczeniu objawów takich problemów czasem wykorzystuje się terapię integracji sensorycznej, mającej na celu reorganizację systemu przetwarzania zmysłowego na drodze odpowiedniego stymulowania bodźcami konkretnych zmysłów (równowagi, dotyku lub słuchu).
Logopedia dla dorosłych
Jednak logopedzi nie pracują jedynie z dziećmi. Pomagają uporać się z wadami mowy również osobom dorosłym i starszym, także pozostającym w trudniejszych sytuacjach zdrowotnych. Terapię logopedyczną stosuje się np. u pacjentów po przebytym udarze mózgu (gdy nastąpiło uszkodzenie ruchowego lub czuciowego ośrodka mowy i pojawiła się afazja). Techniki związane z melodyczną intonacją czy stymulacją-torowaniem (zadania dotyczące ekspresji gestów, pomocy w liczeniu, dopasowywania słów do obrazków, czytania słów, następnie fraz, potem całych zdań itp.) odgrywają niezwykle istotną rolę w procesie leczenia. Tego typu zagadnienia wchodzą zresztą w zakres kolejnej specjalizacji, czyli neurologopedii.
Zasadność pomocy logopedycznej pojawia się również we wszystkich miejscach edukacji, ścieżkach kariery i zawodach, gdzie istotną rolę odgrywa mowa i autoprezentacja. Dlatego studenci akademii aktorskich i szkół filmowych również biorą udział w zajęciach logopedycznych. Wsparcie ze strony takiego specjalisty wielokrotnie okazuje się istotne dla osób prowadzących audycje radiowe lub programy telewizyjne, a także rzeczników prasowych czy wręcz polityków.
Pomoc ze strony logopedy charakteryzuje się więc dalekim zasięgiem i obszernym zastosowaniem. Pozwala on nie tylko zadbać o prawidłowe kształtowanie się mowy u dzieci, ale też realnie wesprzeć ich całościowy rozwój – w kategoriach intelektualnych, psychologicznych, związanych z komunikatywnością i funkcjonowaniem w społeczeństwie. Działania logopedy potrafią w znacznym stopniu sprzyjać niwelowaniu konkretnych problemów zdrowotnych, podnoszeniu poczucia własnej wartości i pewności siebie oraz udoskonalaniu umiejętności, dotyczących posiadanych pasji czy uprawianego zawodu.
JSA