Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
16. marca 2024 roku, w wieku 89 lat, zmarł Ernest Bryll, ceniona postać w polskim świecie literatury i kultury. Bryll był jednym z najważniejszych poetów polskich XX wieku. Co charakterystyczne, oprócz tworzenia poezji był także pisarzem, krytykiem filmowym, autorem tekstów piosenek, dziennikarzem, tłumaczem, a także dyplomatą.
Bryll w popkulturze
To on przetłumaczył z irlandzkiego tekst Peggy Brown, śpiewany potem przez Myslovitz (autorem oryginału jest Turlough O’Carolan). Napisał także libretto do albumu Kolęda Nocka, a jego Psalm stojących w kolejce śpiewany przez Krystynę Prońko do dziś uchodzi za kultowy. Jego piosenki śpiewali między innymi Michał Bajor, Stan Borys, Halina Frąckowiak (Na sianie) czy Marek Grechuta (Pieśń Kronika), a także Łucja Prus, Danuta Rinn (A te skrzydła połamane), Maryla Rodowicz (Kolibajka).
Obszerne dziedzictwo literackie
Choć Bryll w kulturze masowej jest znany przede wszystkim z tworzenia tekstów piosenek, jego dorobek literacki sięga dalej. Swoją literacką karierę rozpoczął w 1958 roku od publikacji „Wigilie wariata”, przez dekady tworząc i rozwijając swoje artystyczne wizje w niemal 40 tomach poezji oraz w szeregu sztuk teatralnych i dramatów. Eksplorował w nich różnorodne tematy, od refleksji nad polską historią, polskością i tożsamością, po bardziej uniwersalne zagadnienia dotyczące ludzkiej egzystencji, przemijania, ale też radości życia. Jego poezja, zbiory prozy, a także dramaty i prace sceniczne, w tym popularne musicale, zyskały uznanie zarówno krytyków, jak i szerokiego grona czytelników.
Śpiewogra Na szkle malowane
Śpiewogra Na szkle malowane jest niezwykle ciekawym sposobem Ernesta Brylla eksplorowanie polskiej odmiany musicalu. Na szkle malowane stworzył wraz z Katarzyną Gaertner na zamówienie Teatru Muzycznego we Wrocławiu. Całość zadebiutowała na scenie w 1970 roku, z miejsca zdobywając ogromne uznanie publiczności oraz krytyków. Przedstawienie to, będące połączeniem muzyki, śpiewu i dramatu, opowiada historię legendarnego podhalańskiego zbójnika Janosika w trzech epizodach: narodzin, miłości i śmierci. Wykorzystanie języka poetyckiego, stylizowanego na ludową gwarę, oraz elementy charakterystyczne dla góralskiej poetyki, wzbogacone pewną dozą rubaszności, liryką i dramatyzmem, nadają dziełu wyjątkową głębię.
Choć po latach spektakl Na szkle malowane nieco odszedł w zapomnienie, to inscenizacja w Teatrze Powszechnym w Warszawie w 1993 roku, z nową koncepcją reżyserską Krystyny Jandy, ponownie przybliżyła tę śpiewogrę szerszej publiczności.
Kolęda Nocka: śpiewogrowy manifest wolności
Kolęda Nocka to jedno z najważniejszych dzieł scenicznych Brylla, które zadebiutowało w Teatrze Muzycznym im. Danuty Baduszkowej w Gdyni 18 grudnia 1980 roku. Data to nieprzypadkowa, debiut miał bowiem miejsce w rocznicę wydarzeń Grudnia ’70. Całość powstała w bezpośredniej reakcji na sierpniowe strajki 1980 roku i społeczną mobilizację wokół „Solidarności”, stała się głosem pokolenia spragnionego wolności i sprawiedliwości. Spektakl niesie ze sobą uniwersalne przesłanie o nadziei, solidarności i przemianie, wyrażone przez metaforę kolędowania i ludzkiej potrzeby bycia razem w trudnych czasach. Poprzez połączenie pieśni kolędowych z aktualnymi wówczas problemami społecznymi, twórcy osiągnęli niezwykłą wartość emocjonalną. „Psalm stojących w kolejce” czy „Psalm jadących do pracy” wyrażały frustracje i marzenia zwykłych ludzi, stając się symbolicznym głosem pokolenia.
Autorem muzyki Kolędy Nocki jest Wojciech Trzciński.
Kształtowanie wyobraźni poetyckiej
Prace Brylla, pełne głębi i refleksji nad polską rzeczywistością, stały się istotnym elementem narodowego dziedzictwa. Twórca przez lata pełniąc różne funkcje, w tym dyrektora Instytutu Kultury Polskiej w Londynie czy ambasadora RP w Dublinie, w Irlandii. Nieustannie promował polską kulturę na arenie międzynarodowej, ale także – sam zafascynowany kulturą irlandzką – był niestrudzonym promotorem poezji irlandzkiej.
Octarine
