Na pierwszy rzut oka kwestia nieumyślnego popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1k.k. może wydawać się zabawna. Jak można pić i nie wiedzieć, że się jest pijanym? Zagłębiając się w orzecznictwo sądów dostrzec jednak można, że zagadnienie to jest jak najbardziej poważne.
Rozważając kwestię nieumyślnego prowadzenia pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu należy rozdzielić dwie kwestie. Pierwsza to kwestia samej możliwości nieumyślnego popełnienia przestępstwa z art. 178a KK, druga to możliwość nieumyślnego popełnienia czynu.
O przypadku możliwości nieumyślnego popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 lipca 2017 roku w sprawie o sygnaturze V KK 125/17. W orzeczeniu tym stwierdzone zostało, iż kodeks karny zna jedynie postać umyślną przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego – art. 178a § 1 k.k. Działanie nieumyślne nie jest zatem penalizowane przez polską ustawę karną. Oznacza to, że jeśli będziemy nieumyślnie prowadzić pojazd mechaniczny, to nie popełniamy przestępstwa, gdyż może ono być popełnione jedynie umyślnie, tj. w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym. Zamiar bezpośredni oznacza, że sprawca w pełni zdaje sobie sprawę z popełnianego przestępstwa i chce go popełnić, natomiast zamiar ewentualny oznacza, iż sprawca nie wie, lecz przewiduje taką możliwość, że w jego krwi może znajdować się ilość alkoholu, która sprawia, że popełni przestępstwo jazdy pod wpływem alkoholu.
W kwestii tego, czy sprawca w ogóle może nie zdawać sobie sprawy z tego, że prowadzi pojazd pod wpływem alkoholu to zdaniem doktryny może istnieć taka sytuacja. jednakże jest ona niezmiernie ciężka do wykazania. Z nieumyślnością można mieć do czynienia w sytuacji, gdy spożywa się napój, który w teorii nie powinien zawierać alkoholu. Innym przykładem jest sporadyczne spożywanie alkoholu. Osoba taka może bronić się niewiedzą co do swojego stanu. Również nad wyraz powolny metabolizm, który u normalnego człowieka doprowadziłby do oczyszczenia organizmu z alkoholu może spowodować, że sprawca mógł mieć przeświadczenie, że w jego organizmie nie znajduje się już alkohol. Zgodnie z tezą doktryny podkreśla się, że osoba może nieumyślnie prowadzić pojazd.
„Nie można przypisać sprawcy popełnienia tego przestępstwa w wypadku, gdy miał podstawy sądzić, że spożyty przez niego alkohol – ze względu na znaczny upływ czasu od jego wprowadzenia do organizmu – uległ spaleniu, a nie nastąpiło to z powodu zbyt powolnego metabolizmu, o którym sprawca nie wiedział. Ustawa nie przewiduje odpowiedzialności za nieumyślne prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Wprawdzie nie sposób wyobrazić sobie prowadzenia pojazdu nieumyślnie, ale nieumyślnością może być objęty stan nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.”(Filar Marian (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. V). Oznacza to, że jeśli osoba zdaje sobie sprawę z tego, że jest pijana, to nie ma możliwości, by prowadziła pojazd nieumyślnie. Może natomiast wystąpić sytuacja, gdy nie zdaje sobie ona sprawę z tego że jest pijana.
Jak widać zagadnienie prowadzenia pojazdu jest znacznie trudniejsze, niż mogłoby się wydawać. A jest to o tyle istotne, że w sytuacji, gdy kierowca nie jest świadomy tego, że w jego krwi znajduje się alkohol, nie popełnia on przestępstwa, co skutkować może albo umorzeniem, albo uniewinnieniem od zarzucanego mu czynu.
Artykuły powstał we współpracy z LexTraffic.pl – Kancelarią Prawa Drogowego