Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Wielu z nas, pomimo licznych sukcesów, doświadcza poczucia nieadekwatności oraz przekonania, że nasze osiągnięcia są wyłącznie dziełem przypadku, a nie rzeczywistego talentu czy efektem ciężkiej pracy. To zjawisko, znane jako syndrom oszusta, prowadzi do ciągłego podważania własnych kompetencji. Towarzyszy mu uporczywy lęk przed ujawnieniem, że nie zasługujemy na uznanie i pozycję, jaką zajmujemy. Osiągnięcia, zamiast być źródłem satysfakcji, budzą lęk. Wewnętrzny krytyk, który nieustannie podważa wartość osobistych dokonań, może wywierać silny, negatywny wpływ na życie zawodowe oraz prywatne. Jakie strategie mogą pomóc w radzeniu sobie z tym zjawiskiem i jednocześnie wzmocnić poczucie własnej wartości?
Geneza terminu „syndrom oszusta”
Termin „syndrom oszusta” został po raz pierwszy zbadany i opisany w latach 70. XX wieku przez psychologów Pauline Clance i Suzanne Imes. Badania wykazały, że wiele osób, mimo obiektywnych i wymiernych sukcesów, odczuwało nieustanną obawę przed byciem zdemaskowanym jako „oszust”. Oszust definiuje się tutaj jako osoba, która nie ma wystarczających kompetencji czy umiejętności do zajmowania określonej pozycji, zarabiania pieniędzy, które otrzymuje za swoją pracę i tym podobne. Taki „oszust” ciągle stresuje się, że jego brak umiejętności zostanie odkryty, z tym z kolei wiąże się możliwe ośmieszenie i stygmatyzacja. Syndrom ten dotyczy osób na różnych etapach kariery i życia, niezależnie od ich wykształcenia, doświadczenia czy branży. Choć pierwotnie zjawisko to obserwowano głównie u kobiet, współczesne badania pokazują, że również mężczyźni często zmagają się z tym problemem.
Poczucie bycia oszustem często pojawia się w momencie, gdy osoba staje przed nowymi wyzwaniami, takimi jak awans, nowa praca czy osiągnięcie istotnego celu. W takich momentach wewnętrzny krytyk zaczyna podważać wartość własnych umiejętności, sugerując, że osoba nie zasługuje na swoje osiągnięcia.
Jakie są przyczyny wewnętrznego krytyka?
Wewnętrzny krytyk to głos, który powstaje na podstawie naszych przekonań, doświadczeń i wewnętrznych narracji. Może on mieć swoje źródło w różnych aspektach życia:
Wpływ wychowania i środowiska
Wielu ludziom od najmłodszych lat wpajano przekonania o konieczności perfekcyjnego wywiązywania się z powierzonych zadań, utrzymywania najwyższych standardów i nieustannej pracy nad sobą. Brak akceptacji dla popełnianych błędów i odnoszonych porażek, surowa krytyka ze strony rodziców lub nauczycieli mogą prowadzić do wewnętrznego przekonania, że nigdy nie jest się wystarczająco dobrym.
Perfekcjonizm
Osoby z tendencją do perfekcjonizmu często narzucają sobie nierealistyczne wymagania i cele. Gdy nie są w stanie ich osiągnąć, zaczynają kwestionować swoje umiejętności. Nawet drobne niepowodzenia interpretowane są jako dowód na własną niekompetencję, co wzmacnia wewnętrznego krytyka.
Porównywanie się z innymi
Również media społecznościowe mają wpływ na kształtowanie przekonań związanych z syndromem oszusta. Nieustanne porównywanie się z rówieśnikami, współpracownikami czy idolami może prowadzić do zaniżenia poczucia własnej wartości. Przekonanie, że nie jesteśmy wystarczająco dobrzy jest idealną pożywką dla syndromu oszusta.
Jak radzić sobie z syndromem oszusta?
Świadomość istnienia syndromu oszusta to pierwszy krok w kierunku zmiany. Zrozumienie, że jest to zjawisko dość powszechne, może dodatkowo przynieść ulgę i stać się początkiem drogi do zmiany. Istnieje jednak kilka sprawdzonych metod, które mogą pomóc w osłabieniu wewnętrznego krytyka.
Zmiana wewnętrznego dialogu
Wewnętrzny krytyk często używa języka pełnego oskarżeń, porównań i negatywnych ocen. Ważne jest, aby nauczyć się rozpoznawać te myśli i stopniowo zastępować je bardziej wspierającymi narracjami. Zamiast powtarzać sobie „nie zasługuję na to”, można spróbować skoncentrować się na faktach, które potwierdzają nasze umiejętności i sukcesy.
Akceptacja własnych sukcesów
Ludzie z syndromem oszusta mają tendencję do umniejszania swoich osiągnięć. Warto praktykować świadome uznawanie swoich sukcesów, celebrując nawet najmniejsze osiągnięcia. Prowadzenie dziennika, w którym zapisujemy swoje sukcesy i momenty, z których jesteśmy dumni, może pomóc w budowaniu bardziej pozytywnego obrazu siebie.
Poszukiwanie wsparcia
Rozmowa z zaufanymi osobami może przynieść ulgę i nowe spojrzenie na własne obawy. Często zdarza się, że inni postrzegają nas w zupełnie inny, bardziej pozytywny sposób, co pomaga zobaczyć własne osiągnięcia w nowym świetle. Grupa wsparcia, terapia czy coaching mogą być wartościowym narzędziem w procesie pokonywania syndromu oszusta.
Podsumowanie
Syndrom oszusta to zjawisko, które dotyka wiele osób, niezależnie od ich osiągnięć i doświadczeń. Wewnętrzny krytyk, który podważa wartość własnych umiejętności, może być destrukcyjny, ale nie jest niepokonany. Zrozumienie mechanizmów działania syndromu oszusta, praca nad wewnętrznym dialogiem oraz wsparcie otoczenia mogą pomóc w odzyskaniu pewności siebie i pełniejszym docenieniu własnych osiągnięć. Pamiętajmy, że nasze sukcesy są wynikiem ciężkiej pracy, talentu i zaangażowania, a nie przypadkowych okoliczności.
Bibliografia
- Clance, P. R., & Imes, S. A. (1978). The imposter phenomenon in high achieving women: Dynamics and therapeutic intervention. Psychotherapy: Theory, Research & Practice, 15(3), 241-247.
- Young, V. (2011). The Secret Thoughts of Successful Women: Why Capable People Suffer from the Impostor Syndrome and How to Thrive in Spite of It. Crown Business.
- Sakulku, J., & Alexander, J. (2011). The impostor phenomenon. International Journal of Behavioral Science, 6(1), 73-92.
- Parkman, A. (2016). The impostor phenomenon in higher education: Incidence and impact. Journal of Higher Education Theory and Practice, 16(1), 51-60.
- Neureiter, M., & Traut-Mattausch, E. (2016). Inspecting the dangers of feeling like a fraud: An empirical investigation of the impostor phenomenon in the world of work. Frontiers in Psychology, 7, 1445.
Redo
