Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Wiele osób w okresie zimowym narzeka na nudę i brak energii. Z reguły w Polsce w tym czasie nie organizuje się plenerowych imprez ze względu na ponurą aurę i brzydką pogodę, pozbawiającą chęci do działania. Niemniej jednak od 6 stycznia zarówno w klubach, jak i szkołach lub domach ludowych organizuje się różnego rodzaju przyjęcia karnawałowe, zrzeszające przebierańców i miłośników dobrej zabawy. Jest to czas spotkań ze znajomymi, ulicznych parad, barwnych tańców i pięknej muzyki. Czym jest karnawał i jak spędza się go w poszczególnych krajach?
Karnawał – co to takiego?
Karnawał wywodzi się z kultów płodności i kultów agrarnych, a nazwa pochodzi od włoskiego „carnevale”, z łaciny: „carnem levāre”, co oznacza „mięso usuwać” lub „caro vale” – „żegnaj mięso”. W Polsce ten czas potocznie określa się „zapustami” lub „mięsopustem”. Okres karnawału rozpoczyna się od Święta Trzech Króli, a kończy we wtorek przed Środą Popielcową. W 2023 roku Popielec wypada 22 lutego, co daje aż 47 dni świetnej zabawy. Ostatni tydzień karnawału zostanie rozpoczęty tłustym czwartkiem – 16 lutego.
Zimowy czas zabaw, balów i maskarad nawiązuje do zaprzestania organizowania podobnych uroczystości w okresie Wielkiego Postu, kiedy to należy zrezygnować z wielu przyjemności i przygotować się do Wielkanocy. „Pożegnanie mięsa” przywędrowało do naszego kraju w XVIII wieku z Włoch i na stałe zagościło w polskiej tradycji. Dawniej uważano, że przebieranki i tańce miały zapewnić urodzajny rok i przywołać szczęście, niemniej jednak zwyczaje karnawałowe różnią się w zależności od kraju.
Skąd wzięły się tradycje karnawałowe?
Jak już wspomniano – karnawał miał swój początek we Włoszech, a dokładniej w Wenecji. Istotą publicznej rozrywki było zachowanie anonimowości, dlatego uczestnicy zakładali różnej maści kostiumy i maski. Przywdziewanie strojów pozwalało zatrzeć wszelkie podziały przynależności do religii, płci, a nawet klas społecznych. Ludzie przebrani w szerokie szaty drwili najczęściej z arystokracji, władzy i duchownych, ponieważ był to dla nich czas wyzwolenia z codziennych obowiązków, przekonań etc.
Źródła dowodzą, że karnawał wywodzi się z pradawnych uroczystości ku czci bogów urodzaju – Bachusa i Dionizosa. Obrzęd jest też ściśle związany ze świętami obchodzonymi głównie przez pogan w starożytnym Rzymie. Saturnalia miały na celu pojednanie i nadanie wolności niewolnikom. Zabawy karnawałowe sięgają pradawnych wierzeń, kiedy ludzie tańczyli nad ogniskiem i sądzili, że im wyższe będą skoki, tym obfitsze będą zbiory.
Karnawał w Polsce
Mięsopust w naszym kraju trwa z reguły niecałe dwa miesiące, a koniec karnawału ma miejsce zawsze we wtorek, dzień przed Środą Popielcową. Początkowo bale karnawałowe były wyprawiane kilka razy w tygodniu w pałacach warszawskich, gdzie obowiązkowym elementem stroju były maski. Ten, kto jej nie miał, musiał natychmiast opuścić imprezę. Czas spędzano na tańcach przy akompaniamencie muzyki, grach w karty, a ostatnie dni karnawału były poświęcone kuligom. Biesiadnicy śpiewali, jedli tłuste potrawy i żyli beztrosko.
Zwyczaje karnawałowe
Ówcześnie w polskiej kulturze ludowej zapusty były przepełnione wieloma tradycjami i obrzędami. Mieszkańcy wsi często wymyślali ciekawe zabawy. Jedną z nich było poszukiwanie w ogrodzie sąsiada „drzew w kolcach”- gdy je zlokalizowali, przynosili do karczmy w zamian za alkohol.
W Środę Popielcową kobiety przychodziły na tańce do karczmy, co miało zapewnić im urodzaj w hodowanych konopiach. Popularnym zwyczajem było – rzecz jasna – przebieranie się. Stroje karnawałowe nie wyglądały tak, jak obecnie. W owym czasie parobkowie przywdziewali kostiumy muzykantów, urzędników, żandarmów. Zakładano na siebie również skóry zwierzęce, aby się do nich nieco upodobnić.
Faktem jest również to, że podczas karnawału jadano duże porcje tłustych potraw. Obżarstwo miało na celu zaspokoić głód przed Wielkim Postem. Szczególną popularnością cieszyły się pączki, faworki, placki ziemniaczane, racuchy. Niektórzy ludzie, zwłaszcza biedni, starali się spożyć choć trochę mięsa, wierząc, że ten, kto go nie zje, będzie kąsany przez insekty przez całe lato.
Obecnie karnawał w Polsce to czas spotkań ze znajomymi, rodziną. Ludzie biorą aktywny udział w imprezach integracyjnych, organizowanych przez firmy. W szkołach i przedszkolach organizuje się bale maskowe, a biura podróży oferują wycieczki w latynoskim stylu. Wiele osób w tym czasie decyduje się na wyjazd do górskich kurortów lub wybierają dom ludowy na miejsce biesiady z przyjaciółmi.
Tłusty czwartek
Dzień objadania się przypada na ostatni czwartek karnawału. Wiele lat temu na szlacheckich stołach w tłusty czwartek królowały nalewki, wina, słodkości i obfite dania. Mieszkańcy wsi przygotowywali potrawy z boczku, słoniny i smalcu.
Niezależnie od statusu społecznego, we wszystkich domach musiały gościć popularne wyroby cukiernicze – chrust, pączki, racuchy lub pampuchy. Warto wiedzieć, że ciasta drożdżowe, nadziane konfiturą lub marmoladą trafiały na stoły organizowanych przez króla Augusta Poniatowskiego obiadów czwartkowych. Obecnie rzadko piecze się wymienione pyszności w domu, ponieważ większość osób woli udać się do najlepszych cukierni w mieście, aby rozkoszować się pulchniutkim pączkiem, wypełnionym likierem, budyniem bądź przetworem różanym.
Karnawał na świecie
Nieco odmienne podejście do zimowego okresu zabaw i swawoli mają mieszkańcy innych części Europy. Jedno z najpopularniejszych wydarzeń karnawałowych jest to, które odbywa się w Wenecji i trwa 2 tygodnie. Niemniej jednak uczestnicy zabawy spędzają ten czas bardzo intensywnie. Obchody zaczynają się na placu św. Marka, zaś trzeciego dnia świętowania organizowany jest Wielki Bal Maskowy, w którym mogą brać udział wszyscy przebrani, mający wejściówkę kosztującą 200 euro. Opisywanym wydarzeniom towarzyszą liczne przedstawienia, popisy taneczne i akrobatyczne, a także spektakle, imprezy. Co ciekawe – punktem kulminacyjnym zabawy jest Lot Anioła, czyli zjazd na linach z dzwonnicy na placu Świętego Marka.
Karnawał nie ogranicza się jedynie do barwnych występów w Wenecji. Z pewnością każdy choć raz w swoim życiu słyszał o słynnej zabawie w Rio de Janeiro, do której przygotowania trwają cały rok. Miasto słonecznej Brazylii rozpoczyna imprezę w piątek przed Środą Popielcową. Energiczne obrzędy trwają bez przerwy przez pięć dni i nocy. Tancerze przejmują główne ulice, jadą na bogato ozdobionych platformach, a szkoły samby rywalizują ze sobą, przygotowując barwne parady. Warto zaznaczyć, że Rio Carnival to największa zabawa na świecie, wpisana do listy Księgi Rekordów Guinnessa. Podobnie świętuje się w Niemczech i Hiszpanii.
Podsumowanie
Podczas karnawału nie może zabraknąć korowodów przebierańców, hucznych imprez, spotkań ze znajomymi, kolorowych maskarad i balów. Mimo tego, że obecnie nie praktykuje się starodawnych tradycji, to wiele osób postanawia w tym czasie świetnie się bawić. Główną atrakcją zapustów jest niewątpliwie tłusty czwartek, o którym nikomu nie trzeba przypominać.
Materiał partnera
