Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Kair bardzo często nazywany jest miastem tysiąca minaretów. Malownicze, bogato zdobione strzeliste wieże ozdabiające meczety to chyba najbardziej charakterystyczny widok w mieście. Dziś podążymy śladem tych niesamowitych budowli.
Kair jest największym miastem a zarazem stolicą Egiptu. Znajduje się w południowej części, po obu stronach Nilu, a także obejmuje liczne wyspy. Składa się łącznie z 14 dzielnic, z których najstarszą jest Stary Kair, gdzie znajdują się liczne zabytki będące pozostałościami z czasów koptyjskich, w tym meczet Amra Ibn al-Asa.
Dominującym na terenie Egiptu wyznaniem jest islam, stąd meczety są często miejscem czci religijnej i zabytkami zarazem. Historycznie meczety wybudowane były na cześć sułtana, skąd też biorą się ich nazwy. Początkowo służyły przede wszystkim jako ich grobowce – mauzolea okryte kopułą, ale również zawierały madrasę, czyli szkołę koraniczną. Główną częścią każdego z ich jest mihrab. To wnęka mająca na celu ukazanie kierunku do Mekki – najświętszego miejsca islamu. Każdy muzułmanin w czasie modlitwy musi być skierowany twarzą w jego kierunku. Także wzory na dywanach wskazują kierunek Mekki oraz określają przestrzeń każdego modlącego się. W meczetach, najczęściej na środku, znajduje się fontanna – każdy musi przed modlitwą obmyć się, czyli dokonać rytualnej ablucji.
Meczet sułtana Ibn Toulouna
Zbudowany został w 870 roku i jest obecnie najstarszym zachowanym meczetem w Kairze. Wybudowany jest z palonej cegły pokrytej wapiennym tynkiem. Obejmuje powierzchnię 3 hektarów, aby pomieścić wszystkich mężczyzn z okolicznych dzielnic na modlitwie. Jego charakterystycznym elementem jest minaret z biegnącymi spiralnie zewnętrznymi schodami.
W obrębie meczetu Ibn Toulouna znajduje się duży kwadratowy dziedziniec ze studnią do rytualnych ablucji. Kopuła nad studnią pochodzi z 1296 roku i ulokowana jest na ośmiobocznym bębnie, który wspierany jest na kwadratowej podstawie. Dziedziniec otoczony jest z trzech stron arkadami, z czwartej natomiast ulokowany jest mihrab wybudowany w czasach Ibn Toulouna, który kilkakrotnie był przebudowywany. Kolumny zdobiące salę wzorowane są prawdopodobnie na świątyniach bizantyjskich. Minaret natomiast pochodzi z końca XIII wieku. Ornamentalne fryzy na elewacjach wewnętrznych dziedzińca zdobione są cytatami z Koranu
Meczet Muhammada Alego
Zwany jest również Meczetem Alabastrowym. Wzniesiony został w latach 1830-1848 przez architekta Jusufa Bochnę na rozkaz Muhammada Alego Paszy. Był wzorowany na architekturze Stambułu. Wybudowany na planie kwadratu, którego środek przykrywa kopuła meczetu o średnicy 21 metrów i wysokości 52 metrów. Kopułę otaczają również 4 mniejsze półkopuły. Ściany meczetu od wewnątrz i od zewnątrz pokryte są białym alabastrem, dochodzącym nawet do 11 metrów wysokości. Mihrab znajdujący się wewnątrz wykonany jest z drewna. Centralny dziedziniec posiada z 4 stron iwany, których łuki i kolumny również wykonane są z alabastru. Pośrodku dziedzińca znajduje się ośmioboczny basen także nakryty alabastrowa kopułą. Biel alabastru stanowi dominujący kolor we wszystkich częściach meczetu, nadając mu szczególny charakter.
Meczet Amr Ibn el – Asa
To najstarszy wśród meczetów, którego powstanie datuje się na rok 641r. Na początku był o wiele niższy niż obecnie, mierzył 28x16m, obecnie zaś po licznych przebudowach – aż 100x100m. Pierwszy budynek miał nietynkowane ściany z wysuszonej gliny, a kolumny z pni palmowych podtrzymywały dach zrobiony z liści pomieszanych z gliną. Po 30 latach został przebudowany i poszerzony, natomiast dzisiejszy kształt nadano mu w XVIII wieku. Meczet ma otwarty dziedziniec, otoczony kolumnadą do którego przylega sala kolumnowa. W niej znajduje się mihrab, pokryty rzeźbioną dekoracją stiukową. W Sali znajduje się ponad 100 marmurowych kolumn o rzeźbionych kapitelach, wzorowanych na architekturze korynckiej. Kolumny pochodzą głównie z budowli rzymskich i bizantyjskich. W meczecie tym odbywały się nie tylko modlitwy, ale również i zebrania rady dotyczące najważniejszych spraw.
Meczet sułtana Hassana
To jedno z najważniejszych dzieł architektury arabskiej. Meczet, mauzoleum i madrasa sułtana Hassana pochodzi z lat 1356-1363. Główna fasada o długości 150 metrów ma pionowe podziały w formie nisz. Przez pewien czas meczet pełnił również rolę fortecy.
Na środku znajduje się otwarty dziedziniec ze studnią do obmywania rytualnego, ponad którą wznosi się kopuła podtrzymywana przez łuki, wspierające się na murowanych kolumnach. Meczet wybudowany jest na planie krzyża, a wejścia do czterech bocznych pomieszczeń otaczają ozdobne łukowe arkady. Pomieszczenia te zwane są również iwanami – są to sale nauki dla uczniów madrasy, którzy studiują tu 4 doktryny prawa muzułmańskiego. Część grobowa w odróżnieniu do innych meczetów znajduje się tuż nad mihrabem. Ciekawym elementem są tu drzwi prowadzące do mauzoleum pokryte złotem i srebrem. Ogromna kopuła mauzoleum powstała w XVII wieku w miejscu poprzedniej. Ściany mauzoleum do 8 metrów ozdobione są marmurem, powyżej zaś drewnianą, rzeźbioną boazerią.
Słynne drzwi meczetu pokryte metalowymi płytkami o trybowanych wzorach przedstawiających gwiazdy i rozety. Ściany przy wejściu do meczetu pokryte są ażurowymi wzorami roślinnymi, tworząc sploty. Nad meczetem góruje minaret o wysokości 86 metrów, będący również najwyższym minaretem w Kairze.
Meczet sułtana Hassana i Ar-Rifa’iego
Meczet ar-Rifai
Meczet powstał na początku XX w. Zaprojektowano go celowo w pseudomameluckim stylu, kopiując różne elementy wystroju z istniejących meczetów z tego okresu. Nisza portalowa głównego wejścia umieszczona jest pośrodku fasady zachodniej, a dwa pozostałe wejścia znajdują się w elewacji południowej. Kopułę podtrzymują łuki opierające się na 4 filarach, których narożniki zdobią marmurowe kolumny z pozłacanymi kapitelami (kapitel to najwyższa, często ozdobna, wieńcząca część kolumny lub filaru). Wnętrze ma bogaty wystrój – kamienne mury pokryte są alabastrem i marmurem, strop natomiast zdobią pozłacane, rzeźbione ornamenty. Obok marmurowego mihrabu wznosi się drewniana kadzielnica – mimbar.
Meczet Al-Hakima
Został wybudowany w latach 990-1013 tak, aby przylegał do murów miejskich. Ogromny dziedziniec otaczają arkady, których łuki wspierane są na kwadratowych słupach. W sali modlitw znajduje się szerokie, poprzeczne przejście prowadzące do mihrabu. Przy wejściu do meczetu znajdują się dwa piękne minarety ozdobione rzeźbionym ornamentem, złożonych ze wzorów roślinnych i sześcioramiennych gwiazd. Niestety w czasie trzęsienia ziemi w roku 1302, oba minaretu uległy zniszczeniu. Zostały jednak odbudowane dzięki sułtanowi Bajbarasajowi w 1309 roku, który polecił wybudowanie nowych, na wzór minaretów na jego meczecie.
Cytadela (Al-Kalaa)
Cytadela przez prawie 700 lat była siedzibą władców Egiptu. Zbudował ją w 1176 r. sławny wódz arabski Salah ad-Din (zwany w Europie Saladynem). Jej meczety, muzea i obronne mury świadczą o bogatej przeszłości. Obszar cytadeli dzieli się na trzy części, najważniejsza z nich jest południowa, gdzie znajduje się meczet An-Nasr Mohammeda, oraz XIX-wieczny meczet Muhammada Alego. Z górnych tarasów cytadeli roztacza się wspaniały widok na miasto.
Źródła:
- http://kronikiegipskie.blogspot.com
- https://archeologiawschodu.wordpress.com/
- Kazimierz Dziewanowski „Kairskie ABC”, wyd Iskry, Warszawa 1974
- Swietłana Chodżasz „Kair”, wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987
- Andre Raymond „Kair” , Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2005
Katarzyna Pawlikowska
